Τριακόσια σχεδόν χρόνια μετά ….
Μαθηματικοποιήση της Διαλεκτικής Λογικής
Του Ευγενίου ΤΙΤΟΒ
(απόφοιτος - Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΕΛ.ΜΕ.ΠΑ.)
Οκτώβριος 2022
Τριακόσια σχεδόν χρόνια πέρασαν από τότε που ο Hegel, αρνούμενος τον Kant, έστεψε την διαλεκτική στο βάθρο της αντικειμενικής μεθοδολογίας. Χρειάστηκαν τριακόσια χρόνια επιχειρηματολογικών πολέμων, εργασιών και ογκoδέστατων τόμων, ώστε να διευθετηθεί το θέμα της μεταβολής του όντoς. Είναι στατικό ? Μεταβάλλεται?
Θα προσπαθήσω να είμαι όσο περισσότερο εγκρατής σε αυτή την δήλωση, μα βρισκόμαστε στην εποχή που περνάμε το κατώφλι της τελικής του επίλυσης. Βρισκόμαστε κοντά στο να δούμε εμείς οι ζωντανοί, την κατάληξη αυτής της ισοπεδωτικής μάχης μέχρι θανάτου, που τόσο ξέφυγε από τα γραφεία των φιλόσοφων και έγινε σύνθημα στα χείλια των όχλων που ορμούσανε στους δρόμους της ιστορίας.
Ο Hegel όσο δίδασκε ακόμη (τον καιρό που είχε την έχθρα με τον Schopenhauer ) είχε ταχτεί ενάντια στην συμβολική μετάφραση και μεταμαθηματική επεξεργασία των ιδεών του, παρότι ο ίδιος έθεσε νέα αξιώματα λογικής, είτε τροποποίησε παλιότερες αριστοτελικές λογικές πράξεις. Τον καιρό εκείνο ο L eibniz, είχε κάνει γνωστό πως προσπαθούσε από χρόνια να φτιάξει μια μαθηματική γλώσσα, όπου η καθαρότητά της θα μπορούσε να διακρίνει την ψευδή από την αληθή πρόταση. Όπως είναι φυσικό κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο, εφόσον ο Bool δεν είχε γεννηθεί ακόμα για να διδάξει πως η λογική μπορεί πάρει μια φόρμα, πέρα της γνωστής μαθηματικοποιημένης και με την τροπική λογική του εξέταζε έννοιες όπως Σωστό/Λάθος και άρνηση.
Η ιστορία της συμβολικής λογικής, έστεκε παράμερα της διαλεκτικής, παρότι οι φιλόσοφοι την όριζαν ως μια λογική περιεκτικότερη σε προτάσεις, αξιώματα και λειτουργίες εντός της κοινωνίας.
Ο Frege , ο Russel , ο Hartmann και ο Wittgenstein , ανέπτυξαν πέρα ως πέρα την αριστοτελική θεώρηση της λογικής, πάνω στο αναντικατάστατο αξίωμα της μη αντίφασης, όπως τότε πίστευαν.
Λίγα χρόνια αργότερα ο νεαρός τότε Gö del κατάφερε να δείξει πως πάντα θα υπάρχει μια πρόταση, η όποια θα κάνει τα αριστοτελικά/τυπικά συστήματα λογικής και τα μαθηματικά που παράγονται από αυτά, μέσο modus ponens (συνεπαγωγή) να είναι καταδικασμένα, να μην μπορούν να αποδείξουν κάθε τους ισχυρισμό - κι αν το κάνανε αυτό- αναγκάζονταν να δεχτούν μια αντιφατική πρόταση που θα ίσχυε τόσο αυτή όσο και η άρνησή της.
Τα χρόνια περάσανε γρήγορα, μα γνωσιακά δεν προχωρήσαμε ούτε ένα ουσιαστικό βήμα. Οι τροπικές και οι πλειότιμες λογικές που δεν βασίζονταν πάνω στην δυαδικότητα του ψεύδου/αλήθειας, αναπτύχτηκαν μα παραιτήθηκαν ως υποθετικές πειραματικές λογικές και έμειναν στα χρονοντούλαπα, εφόσον δεν μπορούν να παράγουν αναλυτική φιλοσοφία μα και ούτε να αξιοποιηθούν τεχνολογικά στις πύλες των υπολογιστών του 1 και 0 ( ρεύμα περνά / ρεύμα δεν περνά) και οι ακαδημαϊκοί για χρόνια ξόδευαν τις καριέρες τους πάνω σαυτό, σαν «φωτόνια πάνω σε καθρέπτες» μια από εδώ και μια από κει.
Μέσα στους τόσους ερευνητές με τα δικά τους πειραματικά συστήματα λογικής, μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού, είναι αυτοί που είδαν πως το μέλλον της συμβολικής λογικής των μεταμαθηματικων και γενικά της μαθηματικής λογικής βρίσκεται στην διαλεκτική. Η μαθηματική εργαλειοποίηση του χεγγελιανισμού ήταν πραγματικά μια εργασία τρομερά δύσκολη και μόνο οι εκλεκτοί Λογικοί θα μπορούσαν να φέρουνε εις πέρας έστω και στις πρώτες της μορφές. Ο Suzsko , D.Du barle είδαν το όνειρο του I lyenkov και προσπάθησαν να εμπλουτίσουνε την τυπική αριστοτέλεια λογική με νέα αξιώματα, τέτοια που να υπάρχει μέσα η μεταβολή χωρίς αυτή να διαταράσσει με παραδοξότητες και α-λογισμούς τα συστήματα που φτιάξανε. Τελευταίος και πιο άγνωστος της πολωνικής σχολής του Jaskwoski , o L.Rogowski, χειρούργησε το «άρρωστο κορμί» μιας επιστήμης και μιας φιλοσοφικής σχολής που είχε τρακάρει πάνω σε «τσιμεντένιο αδιαπέραστο τοίχο». Με την εφευρετικότητά του τροποποίησε την δίτιμη λογική και την έκανε τετράτιμη, με τρόπο αβίαστο έβαλε δυνατά θεμέλια για να μπουν νέα αξιώματα τέτοια που να καλύπτουν τόσο τους τυπικούς της λογικής όσο και τους διαλεκτικούς που για χρόνια φώναζαν με φωνή «βοώντας εν τη ερήμω», πως και αυτοί ήταν Λογικοί.
Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα η εργασία του L.Rogowski έχει χαθεί. Δεν υπάρχει στο ιντερνέτ τίποτα περί αυτής και μάλιστα υπάρχουν και υπάρχουν άτομα που την αναζητάνε σε διάφορα φόρουμ. Ο κόσμος τότε δεν ασχολήθηκε γιατί ακόμα η λέξη διαλεκτική είχε έντονο κόκκινο πολίτικο χρώμα και έτσι σήμερα ίσως να βρίσκεται μόνο μια κάπου στο πανεπιστήμιο που δίδαξε ο άγνωστος αυτός τιτάνας της νέας λογικής. Υπάρχει μονάχα μια εργασία κάποιου Konrad Turzynski που προσπαθεί να δώσει νέες εξηγήσεις πάνω στους πίνακές του και πάνω στις έννοιες
– weak negation N, strong negation N¯, initiation −→N , “finalization” ←−N , strong assertion T, retention ←−H and pretention −→H
Μετά από αυτόν δεν μπορούμε να βρούμε σχεδόν τίποτα, μιας και η διαλεκτική είναι ελαφρώς παρακατιανή στα μάτια των παλιών Λογικών που έχουν ασπαστεί τον Νεοθετικισμό και με θρησκευτική ευλάβεια επιμένουν να κρατάνε το ακανθώδες άνθος της μη αντίφασης και του αποκλεισμένου τρίτου. Βεβαία εδώ είμαστε λίγο τυχεροί, διότι έχουμε ένα βιβλίο στην χωρά μας από έναν άνθρωπο που έχει μελετήσει την πολωνική σχολή και έχει αναλύσει την σκέψη του (βεβαία στα πλαίσια μόνο δύο (2) σελίδων, το οποίο δεν είναι αρκετό ). Το βιβλίο “Επιστημολογία της Λογικής” του μαρξιστή φιλόσοφου Επαμεινώνδα Ξενόπουλου (www.epistemology.gr), όχι μόνο μας μαθαίνει κάθε πτυχή αυτής της νέα μεθόδου αλλά βάζει και σε σειρά αυτούς τους Λογικούς, έτσι ώστε ο νέος ερευνητής να βρει ένα «στρωμένο χαλί» και το μόνο που χρειάζεται είναι να σκεφτεί και να αποφασίσει πως θα τοποθετήσει ακριβώς και με ποιον τρόπο τα νέα αξιώματα, ώστε επιτέλους η μεταβολή να μπει εντός των αξιωμάτων της λογικής. Να μπει επιτέλους στην τελική δοκιμασία που ξεκίνησε από τον Ηράκλειτο και συνεχίστηκε με τον Νικόλαο Κουζάνο κατά τον Μεσαίωνα για να περάσει τόσες αλλαγές και μορφές μέχρι το σήμερα, όπου φιλοσοφικοί συστημικοί απατεωνίσκοι την χρησιμοποιούνε για να φαίνονται ανώτεροι των συναδέλφων τους και να δικαιολογούν σοφιστικά τις πράξεις της εκάστοτε τυραννικής εξουσίας που τους έχει σε καρέκλες με «μαλακά μαξιλαράκια».
Η νέα Λογική είναι σχεδόν στην εποχή της και είμαστε μάρτυρες της πραγματοποίησης των ονείρων όλων τον μεγάλων διαλεκτικών, είτε βρισκόμαστε μπροστά στην απόδειξη πως πρέπει να τους στείλουμε όλους στην άβυσσο και να θεωρήσουμε τα χαρτιά τους, ως απλά ένα κομμάτι της ιστορίας της πρώιμης φιλοσοφίας.